Jak wypłacane są emerytury z OFE?

Bez wątpienia, reforma emerytalna z 1999 roku była jedną z najważniejszych regulacji ustawowych po 1989 roku. Z racji niekorzystnych tendencji demograficznych, odchodziła ona od dotychczasowej „umowy pokoleniowej”, na rzecz systemu kapitałowego w którym emerytura zależy nie od kondycji gospodarczej państwa, a od tego ile sobie przez całe życie uzbieraliśmy. Niestety, ostatnie pomysły rządowe zmniejszenia składki przekazywanej do OFE, zmierzają do ograniczenia systemu „emerytura taka na jaką sobie zasłużyłeś”, na rzecz uzależnienia emerytur od ZUS. Co ciekawe, po 11 latach funkcjonowania kapitałowej części systemu emerytalnego, nie wszyscy wiedzą, w jaki sposób te emerytury są bądź będą wypłacane. Dzisiaj spróbuję to wyjaśnić.

Generalnie, sposób wypłaty emerytur kapitałowych, uregulowany został w ustawie z dnia 21 listopada 2008 roku o emeryturach kapitałowych (Dz.U.08.228.1507). Kto był autorem wdrożonych pomysłów, można zobaczyć tutaj. Umożliwia ona wypłatę pierwszych emerytur, zgromadzonych w Otwartych Funduszach Emerytalnych. W przypadku kobiet, które już w wieku 60 lat uzyskują prawo do emerytury, wypłaty środków z OFE zaczęły się w 2009 roku. W przypadku mężczyzn, na pierwsze „dodatki kapitałowe” należy poczekać do 2014 roku. Jeśli chodzi o zasady ogólne, to „w zakresie ustalania wysokości emerytur kapitałowych ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan zdrowia, stan cywilny oraz stan rodzinny” (Art. 2 ustawy).

Okresowa emerytura kapitałowa

Okresowa emerytura kapitałowa jest świadczeniem przysługującym wyłącznie kobietom, po ukończeniu 60 roku życia, oraz gdy kwota uzbierana na ich koncie jest wyższa od dwudziestokrotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego (ok. 3500 zł w 2010 r.). Prawo do okresowej emerytury wygasa w przypadku śmierci członka OFE, uzyskaniu 65 roku życia oraz w przypadku wyczerpania środków na rachunku członka OFE. Można więc skonkretyzować, że jest to część kapitałowa, wypłacana kobietom ze względu na ich przywilej wcześniejszego przechodzenia na emeryturę.

Na początku całej drogi do przyznania okresowej emerytury kapitałowej, ZUS zawiadamia OFE (z urzędu lub na wniosek) o rozpoczęciu procesu ustalania prawa do okresowej emerytury kapitałowej. OFE informuje wtedy ZUS o kwocie środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku lub na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura. 

Na tej podstawie, ZUS ustala prawo do okresowej emerytury kapitałowej oraz jej wysokość. Sama wysokość stanowi iloraz podanej przez OFE kwoty środków zgromadzonych na rachunku członka i średniego dalszego trwania życia. Następnie, OFE przekazuje co miesiąc na wskazany odrębny rachunek bankowy ZUS, środki na wypłatę tego świadczenia. Redystrybucją okresowej emerytury kapitałowej do zainteresowanego zajmuje się już sam ZUS, wypłacając ją wraz z rentą lub emeryturą z I filaru. Okresowa emerytura kapitałowa jest waloryzowana corocznie na zasadach analogicznych, dla emerytur z ZUS (waloryzacja ustalana w corocznym budżecie).

Dożywotnia emerytura kapitałowa

Dożywotnia emerytura kapitałowa jest świadczeniem, przysługującym kobietom i mężczyznom po ukończeniu 65 roku życia, gdy kwota hipotetycznej miesięcznej emerytury kapitałowej, jest równa lub wyższa niż 50 proc. kwoty dodatku pielęgnacyjnego (173,10 zł w 2010 r.). Oznacza to, iż jest to finalny dodatek kapitałowy do emerytury z ZUS. Dla kobiet jest to natomiast etap, w którym okresowa emerytura kapitałowa „przekształca” się w dożywotnią emeryturę kapitałową.

Aby otrzymać dożywotnią emeryturę kapitałową, należy spełnić kilka formalności. Przede wszystkim, należy złożyć o nią wniosek (wraz z wyborem oferty – póki co jest to niewiadomą i brzmi enigmatycznie), po wezwaniu przez ZUS w terminie 3 miesięcy przed ukończeniem 65. roku życia. Następnie, po otrzymaniu wniosku przez ZUS, przekazuje on informację o dokonanym przez członka OFE wyborze oferty dożywotniej emerytury kapitałowej. Po otrzymaniu tej informacji, OFE przekazuje całość zgromadzonych składek na rachunek bankowy ZUS (jednocześnie informując o szczegółach tej operacji członka OFE).

Po otrzymaniu całości zgromadzonych składek, ZUS przekazuje wysokość dożywotniej emerytury kapitałowej do zainteresowanego, wraz z rentą bądź emeryturą z I filaru. Wysokość dodatku kapitałowego do emerytury stanowi zaokrąglony w górę do pełnych złotych iloczyn miesięcznej stawki dożywotniej emerytury kapitałowej (właściwej dla wieku) oraz wskaźnika wyliczonego jako wysokość składki podzielonej przez tysiąc. Niestety, w ustawie nie ma ani słowa o waloryzacji dożywotniej emerytury kapitałowej w związku z tym należy domniemywać, że taka możliwość nie została przewidziana. 

PS: Przeczytaj moją ocenę nowych rozwiązań dot. OFE, a także Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego.