Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego

W ostatnich tygodniach mamy do czynienia z napływem ogromnej liczby informacji dotyczących przyszłości systemu emerytalnego. Dla osób, które na co dzień nie interesuje się kwestiami finansów publicznych, zmiany w systemie emerytalnym mogą wydawać się neutralne dla przyszłego komfortu życia. Nie jest to jednak prawda, ponieważ większości komentatorów ucieka jedna istotna kwestia – w przyszłości, przeciętna emerytura z państwowego systemu będzie wynosiła od 25 do 30 procent ostatniej pensji. To bardzo mało, nawet jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że długookresowy wzrost gospodarczy przyczyni się do podwyższenia przeciętnych wynagrodzeń. Naturalnym staje się więc myślenie o swojej przyszłości już dziś. Nasuwa się więc pytanie, jak oszczędzać na własną emeryturę?

Niestety, prowadzona od kilku miesięcy debata emerytalne, skupiła się głównie na problemach finansów publicznych, a nie na kwestii podniesienia przyszłych świadczeń emerytalnych. Pominięcie istotnego problemu zwiększenia atrakcyjności IKE i PPE we wprowadzanych zmianach nie wystawia rządowi dobrego świadectwa jako tego, który dba o wysokość naszych przyszłych emerytur. W kuluarach „think tanku” PO pojawił się jednak pomysł wprowadzenia do III filaru nowego tworu – Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). Póki co nie zmiany nie weszły w życie i może opierać się wyłącznie na zaprezentowanych założeniach. Wynika z nich, że IKZE będą bardzo podobne do IKE. Nie sposób pominąć jednak pewnych różnic, które świadczą raczej na niekorzyść nowych rozwiązań.

Podobnie jak w przypadku IKE, IKZE będzie można założyć już od 16 roku życia, podpisując umowę z jedną z wybranych instytucji finansowych (w tym OFE). Limit wpłat ma wynosić 4 proc. kwoty wynagrodzenia brutto z poprzedniego roku. Drugim limitem będzie kwota wymiaru wynagrodzenia brutto, które nie może przekroczyć 30krotności przeciętnego wynagrodzenia, które jest ustalane co roku (w 2011 r. – 100 770 zł). Oznacza to, że przy 2 proc. limicie, w bieżącym roku, na IKZE można by wpłacić maksymalnie ok. 4031 zł. Niewiele, choć jest to wartość wyższą niż średnia roczna wpłata na IKE w 2010 r. (1 971zł).

Zaletą dla oszczędzającego dobrowolnie na własną emeryturę ma być możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania (podobnie jak przy składkach na ubezpieczenie społeczne czy uldze internetowej) kwoty wpłaconej na IKZE. Z preferencji tej, będą mogły skorzystać również osoby prowadzące działalność gospodarczą. Zyski kapitałowe, podobnie jak w przypadku IKE, nie będą opodatkowywane. Niestety, od świadczenia wypłacanego z IKZE po osiągnięciu wieku emerytalnego, pobierana będzie zaliczka na podatek dochodowy według obowiązującej skali (obecnie 18 i 32 proc.).

Na dzień dzisiejszy wydaje się, że ostatnia kwestia istotnie wpłynie na spodziewaną niską popularność nowego rozwiązania. W przypadku ulokowania pieniędzy na lokacie bankowej, podatek płacimy wyłącznie od wypracowanego zysku (wkład początkowy pozostaje „nieruszony”). W momencie wypłaty świadczenia z IKZE, opodatkowana będzie cała jego wartość, a nie tylko wypracowany zysk. Przeprowadzone do tej pory symulacje wskazują, że oszczędzanie na IKE będzie prawdopodobnie znacznie bardziej opłacalne, niż oszczędzanie na IKZE.

Poza kwestiami czysto matematycznych symulacji, pozostaje jeszcze istotna sprawa dziedziczenia. W obu tych mechanizmach, zgromadzone przez oszczędzającego środki, podlegają dziedziczeniu. W przypadku IKE, osoby dziedziczące środki z czyjegoś IKE, mogą je od razu wypłacić i nie zapłacą z tego tytułu podatku dochodowego. Spadkobiercy z IKZE będą zaś musieli zapłacić podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Planowane zwolnienie ma dotyczyć wyłącznie sytuacji, gdy odziedziczone środki zostaną bezpośrednio przekazane na IKZE osoby uposażonej (tzw. wypłata transferowa). Oczywiście, zostaną one opodatkowane w momencie wypłaty tego świadczenia z IKZE…

Podsumowując projekt nowego mechanizmu Indywidualnych Kont Zabezpieczenia Emerytalnego, umożliwiającego dobrowolne oszczędzanie na emeryturę należy stwierdzić, że najistotniejsze w nim okazało się sformułowanie w uzasadnieniu do samego projektu. Brzmiało ono: „…konieczne jest rozwinięcie i promowanie obecnie dostępnych form ubezpieczeń emerytalnych, takich jak Pracownicze Programy Emerytalne. Należy w tym miejscu podkreślić, ze wprowadzenie nowych form oszczędzania na emeryturę nie oznacza rezygnacji z dotychczas funkcjonującego systemu IKE…”.

PS: Polecam ciekawy wpis na blogu Olgierda Rudaka, opisujący walkę o dostęp do opinii prawnych dotyczących konstytucyjności zmian w systemie emerytalnym.